In de rubriek ‘oude meesters’ wordt eens per maand een haiku van één van de Japanse haikumeesters onder de (mijn) loep genomen. Wat vind ik ervan, wat haal ik eruit, wat doet het met me? Reacties zijn van harte welkom!
Deze eerste keer een vertaling van een haiku van Buson, die ik tegenkwam in het boek ‘Haiku, een jonge maan’ van J. van Tooren (uitgeverij Meulenhoff – ISBN 90 290 2764 9):
Een vleug van koelte,
als de tempelbelklanken
de bel verlaten.
Yosa Buson (1716-1783) beschrijft hier twee vluchtige, niet tastbare zaken die op hetzelfde moment plaatsvinden. Op het eerste oog hele triviale dingen: een kortstondige koele bries en het geluid van een bel in een tempel. Voor velen zouden ze voorbij gaan en vergeten worden.
De haiku roept echter een soort weemoed op, en in de laatste regel wordt duidelijk waarom. Hier wordt m.i. dan meteen ook de kern van de haiku geraakt: verlaten, dus afscheid nemen, weggaan, verandering.
Elk afscheid van iets of iemand, of het nu gedwongen of vrijwillig is, brengt een zekere verandering met zich mee en is daarmee ook weer het begin van iets nieuws. Verandering betekent in veel gevallen vooruitgang, en ik weet uit eigen ervaring dat het openstaan voor veranderingen –ondanks de vaak innerlijke strijd in het begin (een vleug van koelte?)- uiteindelijk veel voldoening geeft.
De grootste charme van deze haiku bestaat voor mij wel uit de combinatie van woorden, en de soepelheid van de klanken bij het hardop lezen. Probeer het maar eens. Wie hoort in gedachten niet de tempelbel (klankschaal?) en voelt niet even een koelte? Buson heeft hiermee een wonderbaarlijke haiku neergezet.
Verrassend is de compleet andere vertaling die in het boek ‘Buson, de maan in bezit’ (een bloemlezing uit het werk van Buson door Uitgeverij Kairos - ISBN 90 70338 20 3) staat:
Koelte –
van de klok maakt zich vrij
de stem van de klok.
In tegenstelling tot de vertaling van J. van Tooren, die toch wel gebaseerd moet zijn op hetzelfde origineel uit het Japans, is doet deze versie haast zakelijk aan. Niet dat de ene vertaling beter of slechter is dan de andere, de haiku blijft even prachtig. Toch gaat mijn voorkeur zonder twijfel uit naar de tempelbelklanken, dat mag duidelijk zijn. Maar over smaak valt niet te twisten.
