joik

Het Finse Noorden —
de omslagtijd: herfsttinten
en volop bessen;
dan die blauwige schemer
en voor maanden geen zon meer.

Simon Buschman

Na ruim elf kilometer liggen het meer Rautulampi en de gelijknamige schuilhut ongeveer halverwege mijn wandeling van vandaag. De zon weerkaatst zich in het water. Omgeven door de kale en brede ronde bergruggen van dit Urho Kekkonen Nationaal Park eet ik liggend op mijn rug – uit de wind – een boterham. Pluizige wolken schuiven voorbij.

Het is september; en hier al volop herfst. De tijd van kleurige berkenbladeren en nevelige koude nachten, van paddenstoelen en fruitige bessen; het is mijn favoriete seizoen. In dit hoge Finse Noorden zijn de verschillen tussen de jaargetijden groot. Voor mens en dier betekent het een intens beleven van de ontluikende natuur in de lente en de middernachtzon in de zomer. De snel korter wordende dagen in het najaar zijn de voorbode van een lange periode van strenge vorst en blauwige schemering. Pas in het nieuwe jaar zal het weerzien met de zon gevierd kunnen worden.

Terwijl de minuten verstrijken vullen mijn gedachten zich ongemerkt met de klanken van de joik, zoals de bijzondere zangtechniek van de oorspronkelijke bewoners van Lapland genoemd wordt. Ik maakte ooit kennis met de joik in het Arktikum, Arctic Centre & Provincial museum of Lapland, in Rovaniemi. Zittend in één van de kleine donkere ruimtes tegenover verlichte vitrines met traditionele Samikleding, luisterde ik er ademloos naar. Hoewel improvisatie vrij is, zingt de joiker in meestal niet meer dan vijf toonhoogtes de essentie van gebeurtenissen en personen. Ritme, melodie en woorden zijn daardoor vaak indringend emotioneel, zo las ik later. Iets dat voor een ongeoefend oor als dat van mij haast onmogelijk te herkennen is. Verrast dat het me toch zo wist te raken, oefent het sindsdien een wonderlijke aantrekkingskracht op mij uit.
Met een glimlach sta ik op, pak mijn rugzak weer in. Ik heb nog een lange en prachtige wandeling voor de boeg.

Marleen Hulst



- opgenomen in 'Gegeven de tijd', een bundel uit 2011 met tanka's en schaduwsporen door Simon Buschman en 66 medeauteurs. Uitgeverij De Lemmer, Lemmer. ISBN 978 90 79910 05 2.
Tevens te lezen op  http://www.tanka-schaduwspoor.nl/?page_id=445